Η ελληνική ταινία που έγινε τεράστια επιτυχία αλλά κανείς δεν θυμάται
Υπάρχουν κάποιες ταινίες που γράφουν ιστορία στο ελληνικό σινεμά, κόβουν χιλιάδες εισιτήρια, αλλά για κάποιον παράξενο λόγο χάνονται στη λήθη. Μια τέτοια περίπτωση είναι και τα «Σύνορα της Προδοσίας», μια ταινία του 1968 που –πίστεψέ το ή όχι– βρίσκεται στην 8η θέση των πιο εμπορικών ελληνικών ταινιών όλων των εποχών. Και όμως, πόσοι την ξέρουν σήμερα;
Το «Υπάρχω» σκαρφαλώνει στο top 10
Αφορμή για να ξανανοίξουμε το κεφάλαιο «εμπορικές ελληνικές ταινίες» στάθηκε η νέα επιτυχία του 2024, το «Υπάρχω», που αφορά τη ζωή του Στέλιου Καζαντζίδη. Μέχρι τώρα, έχει κόψει 681.757 εισιτήρια και βρίσκεται στην 9η θέση του ελληνικού box office όλων των εποχών. Με τέτοιο ρυθμό, δεν αποκλείεται να ξεπεράσει και την «Αρχόντισσα και τον Αλήτη» ή τη «Δασκάλα με τα Ξανθά Μαλλιά».
Και ενώ αυτές οι δύο ταινίες με τη Βουγιουκλάκη είναι πασίγνωστες, η ταινία που ακολουθεί στην κατάταξη είναι ένα πραγματικό… μυστήριο για πολλούς.
Τι ήταν λοιπόν τα “Σύνορα της Προδοσίας”;
Εδώ έχουμε να κάνουμε με μια ταινία που γυρίστηκε μέσα στη χούντα, το 1968, και προωθούσε το εθνικοπατριωτικό πνεύμα της εποχής. Πρωταγωνιστής; Ο Ανδρέας Μπάρκουλης, μαζί με τον Κώστα Πρέκα και τη Βέρα Κρούσκα. Ο σκηνοθέτης ήταν ο Ντίμης Δαδήρας, ενώ την παραγωγή ανέλαβε ο… γνωστός και μη εξαιρετέος Τζέιμς Πάρις, που είχε τις πλάτες του καθεστώτος.
Η ταινία χαρακτηριζόταν ως “κατασκοπικό θρίλερ”, αλλά ήταν ξεκάθαρα εργαλείο προπαγάνδας. Μετά την πτώση της δικτατορίας, η ταινία σχεδόν εξαφανίστηκε. Δεν προβαλλόταν στην τηλεόραση και δεν την έπαιζαν σε επανεκδόσεις. Αυτό εξηγεί γιατί δεν έχει μείνει στην κοινή μνήμη, παρ’ όλο που είχε τόσο μεγάλη εισπρακτική επιτυχία.
Η υπόθεση της ταινίας θυμίζει… ψυχροπολεμικό δράμα
Ο βασικός ήρωας είναι ένας κατάσκοπος της KGB, ο Γκεόργκι Δημητρίεβιτς, που έρχεται στην Ελλάδα για να αποσπάσει πληροφορίες για μια μυστική βάση του ΝΑΤΟ. Καθώς μπλέκεται με μια δασκάλα και έρχεται σε αντιπαράθεση με τον ταγματάρχη της ελληνικής αντικατασκοπείας – που τυγχάνει να είναι και ο… αδερφός του – αποκαλύπτονται οικογενειακά δράματα από την εποχή του Εμφυλίου και το λεγόμενο «παιδομάζωμα».
Στην ουσία, το σενάριο χρησιμοποιεί οικογενειακό δράμα για να περάσει πολιτικά μηνύματα. Κλασική τακτική της εποχής, αλλά καθόλου αθώα.
Γυρίσματα μέσα στο… Κοινοβούλιο!
Η ταινία χρηματοδοτήθηκε γενναιόδωρα και είχε την υποστήριξη του καθεστώτος. Τόσο πολύ, που της παραχωρήθηκε και το κτίριο της Βουλής για να γυριστούν σκηνές που υποτίθεται διαδραματίζονταν… στο Κρεμλίνο! Κάποιες από τις πιο εντυπωσιακές σκηνές του στρατοδικείου γυρίστηκαν εκεί.
Αν μη τι άλλο, η παραγωγή είχε μεγάλες φιλοδοξίες και… γερή πλάτη.
Γιατί δεν την είδαμε ποτέ στην τηλεόραση;
Από τη στιγμή που έπεσε η Χούντα, το κλίμα άλλαξε ριζικά. Οι ταινίες που θεωρήθηκαν «προπαγανδιστικές» αποσύρθηκαν άμεσα από την κυκλοφορία. Έτσι και τα «Σύνορα της Προδοσίας» μπήκαν στο συρτάρι, με την κοινωνία να θέλει να απομακρυνθεί από κάθε τι που θυμίζει την επταετία.
Γι’ αυτό και οι νεότερες γενιές, ακόμη κι αν αγαπούν τον παλιό ελληνικό κινηματογράφο, δεν είχαν ποτέ την ευκαιρία να τη γνωρίσουν.
Οι άλλες top ελληνικές ταινίες που έγραψαν ιστορία
Ας ρίξουμε μια γρήγορη ματιά στη δεκάδα των πιο εμπορικών ελληνικών ταινιών (με τα στοιχεία που διαθέτουμε):
-
Πολίτικη Κουζίνα (2003): 1.300.000 εισιτήρια
-
Λούφα και Παραλλαγή: Σειρήνες στο Αιγαίο (2005): 1.230.512
-
Safe Sex (1999): 1.200.000
-
El Greco (2007): 767.158
-
Υπολοχαγός Νατάσσα (1970): 751.117
-
Η Αρχόντισσα και ο Αλήτης (1968): 750.380
-
Η Δασκάλα με τα Ξανθά Μαλλιά (1969): 739.001
-
Στα Σύνορα της Προδοσίας (1968): 710.994
-
Υπάρχω (2024): 681.757 (και συνεχίζει)
-
Νύφες (2004): 680.000
Όπως βλέπεις, η λίστα έχει απ’ όλα: κλασικές δραματικές ταινίες, κωμωδίες, ακόμα και βιογραφικά φιλμ. Αυτό που ξεχωρίζει, όμως, είναι πως κάθε ταινία αντικατοπτρίζει την εποχή της – είτε μιλάμε για τη μεταπολίτευση, είτε για τη δεκαετία του ’60.
Μια χαμένη ευκαιρία για να θυμηθούμε το παρελθόν
Η περίπτωση των «Συνόρων της Προδοσίας» δείχνει πώς η πολιτική μπορεί να σβήσει –κυριολεκτικά– μια ταινία από τη συλλογική μας μνήμη. Παρ’ όλο που δεν ήταν ποτέ αριστούργημα, αποτελεί ένα ενδιαφέρον δείγμα κινηματογραφικού «φαινομένου»: Μια ταινία με τεράστια απήχηση στο κοινό, που όμως διαγράφηκε λόγω του περιεχομένου και της εποχής της.
Ίσως τελικά να αξίζει να ξαναδούμε κάποιες από αυτές τις «απαγορευμένες» ταινίες με άλλο μάτι – όχι γιατί τις νοσταλγούμε, αλλά για να καταλάβουμε καλύτερα το πώς ο κινηματογράφος καταγράφει –και επηρεάζεται από– την ιστορία.
