Τι θα λέγατε αν σας έλεγα ότι οι επιστήμονες κατάφεραν να «πιάσουν στα πράσα» τη γέννηση ενός νέου πλανητικού συστήματος; Μοιάζει με σενάριο ταινίας επιστημονικής φαντασίας, όμως είναι αληθινό. Με τη βοήθεια των πιο σύγχρονων τηλεσκοπίων, οι αστρονόμοι είδαν για πρώτη φορά τα πρώτα βήματα δημιουργίας πλανητών γύρω από ένα νεογέννητο άστρο που ονομάζεται HOPS-315.
Ένα μωρό άστρο που κλέβει την παράσταση
Το HOPS-315 είναι ένα άστρο-μωρό, ηλικίας μόλις 100.000 με 200.000 χρόνων. Για τα αστρονομικά δεδομένα, αυτό είναι κυριολεκτικά η βρεφική ηλικία. Βρίσκεται 1.300 έτη φωτός μακριά από εμάς, αλλά χάρη στα τηλεσκόπια James Webb της NASA και ALMA στη Χιλή, οι εικόνες που κατέγραψαν μας φέρνουν απευθείας μέσα στη δράση.
Η στιγμή που γεννιούνται οι πλανήτες
Το πιο συναρπαστικό; Οι ερευνητές παρατήρησαν αέρια να μετατρέπονται σε στερεά ορυκτά γύρω από το άστρο. Πρόκειται για σωματίδια πυριτίου που κρυσταλλώνουν και δημιουργούν τα υλικά που αποτελούν τον φλοιό της Γης και άλλων πλανητών. Είναι η πρώτη φορά που βλέπουμε ζωντανά αυτή τη μετάβαση από αέριο σε στερεά, το πρώτο βήμα για να δημιουργηθεί ένας πλανήτης.
Γιατί έχει σημασία αυτή η ανακάλυψη
Μέχρι σήμερα, οι επιστήμονες μελετούσαν κυρίως μετεωρίτες για να μάθουν τι συνέβη στα πρώτα στάδια του δικού μας Ηλιακού Συστήματος. Τώρα όμως, με τη βοήθεια αυτών των υπερσύγχρονων τηλεσκοπίων, μπορούν να δουν την ίδια διαδικασία να συμβαίνει σε πραγματικό χρόνο σε έναν άλλο κόσμο. Είναι σαν να γυρνάμε πίσω 4,5 δισεκατομμύρια χρόνια και να παρακολουθούμε live τη δημιουργία της Γης.
Τι σημαίνει αυτό για εμάς
Η μεγάλη ερώτηση που καίει τους επιστήμονες είναι αν η Γη είναι μοναδική ή αν υπάρχουν εκεί έξω άλλοι πλανήτες σαν κι αυτήν. Οι εικόνες από το HOPS-315 δίνουν ελπίδες ότι τέτοιες διαδικασίες μπορεί να είναι πιο συνηθισμένες απ’ όσο νομίζαμε. Αν ένα μωρό άστρο τόσο μακριά από εμάς δείχνει ήδη σημάδια δημιουργίας πλανητών, τότε ίσως το σύμπαν είναι γεμάτο με «Γαίες» που περιμένουν να ανακαλυφθούν.
Οι φωνές των ειδικών
Η επικεφαλής της έρευνας, Μελίσα ΜακΚλουρ από το Πανεπιστήμιο του Λέιντεν, εξηγεί ότι αυτή είναι η πρώτη αδιάσειστη απόδειξη πως βλέπουμε το ξεκίνημα ενός πλανητικού συστήματος. Άλλοι επιστήμονες, όπως ο Τζον Τόμπιν από το Εθνικό Παρατηρητήριο Ραδιοαστρονομίας, τονίζουν ότι βρισκόμαστε στην αρχή ενός τεράστιου ταξιδιού κατανόησης. «Ξύνουμε μόλις την επιφάνεια», λέει χαρακτηριστικά.
Ένα βήμα πιο κοντά στις απαντήσεις που ψάχνουμε
Αυτή η ανακάλυψη δεν είναι απλώς μια ακόμα είδηση για την αστρονομία. Μας φέρνει πιο κοντά σε ερωτήματα που βασανίζουν την ανθρωπότητα εδώ και αιώνες: Είμαστε μόνοι; Υπάρχουν άλλοι κόσμοι που μοιάζουν με τον δικό μας; Και αν ναι, θα μπορέσουμε ποτέ να τους βρούμε;
Η δύναμη της τεχνολογίας
Τίποτα από όλα αυτά δεν θα ήταν δυνατό χωρίς τα νέα τηλεσκόπια. Το James Webb, με την ικανότητά του να «βλέπει» μέσα από σκόνη και αέρια, και το ALMA, που ανιχνεύει ακόμα και τα πιο αχνά σήματα, ανοίγουν δρόμους που μέχρι πριν λίγα χρόνια ήταν αδιανόητοι. Οι αστρονόμοι αισιοδοξούν ότι αυτή είναι μόνο η αρχή.
Κοιτάζοντας το μέλλον με νέα μάτια
Μπορεί το HOPS-315 να βρίσκεται σε μια μακρινή γωνιά του γαλαξία μας, αλλά η ανακάλυψη αυτή μας κάνει να αισθανόμαστε πιο κοντά στο σύμπαν. Είναι σαν να παρακολουθούμε το δικό μας παρελθόν να ξετυλίγεται ξανά, μόνο που αυτή τη φορά έχουμε τα εργαλεία να το καταγράψουμε και να το μελετήσουμε.
Το μόνο σίγουρο είναι πως το ταξίδι για την κατανόηση της δημιουργίας πλανητών μόλις ξεκίνησε. Και αν αυτή είναι η αρχή, τότε τα επόμενα χρόνια υπόσχονται αποκαλύψεις που θα αλλάξουν τον τρόπο που βλέπουμε το σύμπαν και τη θέση μας μέσα σε αυτό.
